قفل‌های هوشمند چقدر ایمن هستند؟

در قرن 21 میلادی قفل‌های هوشمند وارد جریان کار کنترل ایمنی و درب ورودی خانه‌ها، فروشگاه‌ها و مراکز تجاری و اداری شده‌اند. اتوماسیون و هوش مصنوعی حالا بخشی از این بازار شده و ما با اسمارت لاک و انواع آن مواجه هستیم. محصولی که اساساً قرار نیست مثل سابق درب را با انداختن یک کلید و چرخاندن برای ما باز کند. اگر این تکنولوژی گزینه خوبی است پس چرا پرکاربردترین درب خانه خود یعنی همان درب ورودی را هوشمند نکنیم؟

قفل‌های هوشمند در حال حاضر داغ‌ترین پلتفرم و تکنولوژی ایمنی بازار هستند. استفاده از آن‌ها آسان بوده و می‌توانند نقش ارزشمندی در ارتقا سطح ایمنی خانه شما ایفا کنند اما اجازه دهید تبلیغات و تمامی مزیت‌هایی که فروشندگان در خصوص محصولات این‌چنینی مدام بیان می‌کنند را کنار بگذاریم و واقعاً به بررسی تخصصی این که آیا می‌تواند گزینه خوبی برای ورودی ساختمان‌ها باشد بپردازیم. آیا واقعاً قفل هوشمند ایمن است؟ آیا می‌توان قفل دیجیتال خانه را هک کرد؟ آیا در مقابل ضربه یا سرقت آسیب‌پذیر است؟

آشنایی کلی با قفل‌های هوشمند

درست مانند هر دستگاه هوشمند دیگری، یک قفل دیجیتال برای آسان‌تر کردن زندگی و امنیت خانه شما طراحی شده است. آنها در همه اشکال و اندازه‌ها هستند و به شما امکان می‌دهند کنترل درب خود را در داخل، خارج یا حتی بیرون و اطراف در دست داشته باشید یعنی حتی می‌توانید بیرون از خانه و دور از ساختمان محل زندگی خود، این درب‌ها را کنترل کنید. با استفاده از این سیستم شما چند مزیت مهم دارید. از ورود سارق جلوگیری می‌کنید و اگر از دسته افرادی هستید که فکر می‌کنید بعد از خروج از خانه درب را قفل نکرده‌اید، از این موضوع اطمینان حاصل کرده و از اشیا ارزشمند خود در مقابل نفوذ عوامل بیرونی محافظت کنید.

البته قفل‌های هوشمند در دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌شوند. برای مثال از مدل‌هایی که با سنسور اثر انگشت کار می‌کنند، می‌توانید روی آن‌ها پترن و رمز عبور تعریف کنید و همچنین مدل‌هایی که با موبایل  یا حتی سیستم دستیار صوتی و ویس تنظیم گشته و در نهایت امتیازات، مزیت‌ها و معایب منحصر به خود را دارند نیز استفاده کنید.

آیا قفل‌های هوشمند قابل هک هستند؟

سوال مهم و بزرگ دیگر؛ قفل هوشمند را می‌توان هک کرد؟ پاسخ کوتاه بله است. درست مانند یک قفل سنتی، امکان نفوذ این سیستم نیز وجود دارد. در واقع تکنولوژی‌های کامپیوتری به‌هیچ‌عنوان در مقابل نفوذ صددرصد مقاوم نیستند اما در صورت نصب صحیح و بسته به فناوری، یک قفل هوشمند حتی ممکن است نسبت به دیگر گزینه‌ها موجود باشد. بااین‌وجود چند راه برای هک کردن تمامی درب‌ها و سیستم‌های هوشمند و مبتنی بر الگوریتم وجود دارد. اولین و متداول‌ترین روشی که حتی در درب‌ها و قفل‌های سنتی  و قدیمی هم استفاده می‌شود، همان تکنیک ضربه و واردکردن نیروی فیزیکی است. سارقان می‌توانند در نقاطی که دوربین مداربسته نصب نشده است به‌راحتی این قفل‌ها را از دیوار جدا کرده و یا حتی از بین ببرند. برخی از این قفل‌ها در مقابل ضربه البته مقاوم هستند.

در کنار روش غیر دیجیتالی برای به خطر انداختن قفل هوشمند، هکرهای حیله‌گر می‌توانند از راه‌های مختلفی به خانه شما دسترسی پیدا کنند. از حدس زدن رمز عبور تا یافتن رمزهای عبور با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته که در هر ثانیه بیش از چند هزار کد را به‌صورت رندوم روی قفل امتحان می‌کنند. ارسال داده‌های تصادفی، استفاده از کنترلرهای هوشمند یا رله‌ها نیز روش‌های دیگری است که سبب می‌شود دستگاه یک خطای ناشناخته دریافت کرده و در نهایت قفل را باز کند.

چگونه از قفل هوشمند خود در برابر هکرها محافظت کنیم؟

خوشبختانه قفل‌های هوشمندی وجود دارند که می‌توانند در برابر بیشتر این حملات مقاومت کنند و سازندگان دائماً روی قفل‌های هوشمند امن‌تر و مطمئن‌تر کار می‌کنند؛ بنابراین هنگام انتخاب قفل هوشمند، چند نکته وجود دارد که می‌توانید باتوجه ‌به آن‌ها ایمنی خانه و محل کار خود را چندبرابر قبل کنید.

در درجه اول و پیش از هر موضوعی، به‌جای جستجو برای خرید قفل‌های هوشمند ارزان‌قیمت و ناشناخته به سراغ برندهای معتبر بروید. دستگاه‌های ارزان ممکن است از نظر اقتصادی برای شما صرفه داشته باشد اما این احتمال وجود دارد که تحت استانداردهای جهانی تولید نشده و اصلاً گزینه قابل اعتمادی برای نصب و اجراء روی درب‌های ورودی نباشند چون هرچقدر پول بدهید همان قدر آش می‌خورید. به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت پایین بودن قیمت در بسیاری از موارد به معنای محدودیت قفل‌های هوشمند یا کم بودن کیفیت است. اگر در این مورد اطلاعات کافی را ندارید، نمی‌دانید قفل هوشمند ارزان و یا گران چه تفاوت‌هایی با هم دارند بهتر است در ادامه با ما همراه باشید تا نکات مهمی را در این مورد به شما گوشزد کنیم.

ویژگی‌های قفل هوشمند باکیفیت

یکی از عمده‌ترین مثال‌هایی که می‌توان در این مورد زد، استفاده از حالت تأیید دومرحله‌ای است. در بسیاری از موارد شما می‌توانید یک پین کد یا رمز عبور ثانویه هم برای قفل‌های هوشمند تعریف کنید. حتی این امکان وجود دارد که به سراغ روش‌های مختلف احراز هویت مانند سنسور اثر انگشت و … بروید. در برخی از دستگاه‌ها قابلیت‌های کنترل و ایمنی با هم ترکیب شده است. استفاده از رمزهای عبور پیشرفته‌تر، طولانی‌تر و عموماً بیش از 8 کاراکتر و تحت رمزگذاری 128 بیتی AES نیز موضوع مهمی است که سبب می‌شود که کلیت و کیفیت کارکرد قفل‌های هوشمند بهتر شود.

برای اینکه همه چیز مطابق با استانداردها باشد، مطمئن شوید که دستگاه‌های خود را به طور مرتب به‌روز می‌کنید و این محصولات توسط شرکت تولیدکننده پشتیبانی و خدمات پس از فروش دارند. برخی شرکت‌ها صرفاً محصولات خود را تولید و بدون آپدیت راهی بازار می‌کنند. در صورت وجود هرگونه نقص، شما راهی جز تحمل وضع یا عوض‌کردن قفل را نخواهید داشت.

روش‌های بررسی و سنجش ایمنی قفل‌های هوشمند

اهمیت بررسی و سنجش ایمنی قفل‌های هوشمند به دلیل نقش حیاتی آنها در حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران است. با توجه به افزایش استفاده از این قفل‌ها در منازل و محیط‌های کاری، نقاط ضعف امنیتی در این دستگاه‌ها می‌تواند منجر به نفوذ غیرمجاز، سرقت اطلاعات و تهدیدات جانی شود. قفل‌های هوشمند، برخلاف قفل‌های سنتی، به شبکه‌های دیجیتال متصل هستند و در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیرترند.

از این رو، بررسی دقیق مکانیزم‌های رمزگذاری، مقاومت فیزیکی، یکپارچگی نرم‌افزاری و تجربه کاربری، تضمین می‌کند که این ابزارها از استانداردهای لازم برخوردار باشند و خطرات احتمالی را به حداقل برسانند.

1. بررسی مکانیزم‌های رمزگذاری و امنیت داده‌ها

یکی از اصلی‌ترین روش‌های سنجش ایمنی قفل‌های هوشمند، ارزیابی مکانیزم‌های رمزگذاری و امنیت داده‌ها است. در قفل‌های هوشمند، داده‌ها از طریق ارتباطات بی‌سیم مانند بلوتوث، وای‌فای یا زیگبی منتقل می‌شوند. بررسی امنیت این ارتباطات به معنای ارزیابی پروتکل‌های رمزگذاری مورد استفاده برای جلوگیری از نفوذهای ناخواسته است.

همچنین، میزان حفاظت از اطلاعات ذخیره شده در دستگاه یا اپلیکیشن مرتبط نیز اهمیت دارد. روش‌های متداول برای سنجش امنیت رمزگذاری شامل آزمایش نفوذ (Penetration Testing) و شبیه‌سازی حملات سایبری مختلف مانند حملات “مرد در میانه” (Man-in-the-Middle) است. این آزمایش‌ها کمک می‌کنند تا میزان مقاومت قفل در برابر سرقت اطلاعات مشخص شود.

2. ارزیابی پایداری و مقاومت فیزیکی قفل

بررسی ایمنی قفل درب هوشمند تنها به حوزه سایبری محدود نمی‌شود، بلکه ارزیابی مقاومت فیزیکی قفل نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این ارزیابی شامل تست‌های فیزیکی مانند مقاومت در برابر ضربه، فشار و حرارت می‌شود. قفل‌های هوشمند باید توانایی مقاومت در برابر تلاش‌های غیرقانونی برای ورود، مانند حملات با استفاده از ابزارهای مکانیکی، را داشته باشند.

یکی از روش‌های مرسوم برای سنجش این مقاومت، استفاده از استانداردهای بین‌المللی نظیر ANSI و UL است. در این استانداردها، قفل‌ها بر اساس درجات مختلف امنیتی دسته‌بندی می‌شوند که عملکرد آنها در مقابل شرایط سخت را نشان می‌دهد. ارزیابی‌های دیگر نیز شامل آزمایش‌های تخصصی برای مقاومت در برابر ابزارهای قفل‌شکن و ترفندهای نفوذ غیرمجاز می‌شود.

3. تست یکپارچگی نرم‌افزاری و امنیت اپلیکیشن‌های موبایل

بخش دیگری از ارزیابی ایمنی قفل‌های هوشمند، بررسی یکپارچگی نرم‌افزاری و امنیت اپلیکیشن‌های مرتبط است. اپلیکیشن‌های موبایل به عنوان واسطی برای کنترل قفل‌های هوشمند، نقطه ضعف بالقوه‌ای برای نفوذگران محسوب می‌شوند. تست‌های امنیتی این نرم‌افزارها شامل بررسی کدهای مخرب، مدیریت دسترسی‌ها و ارزیابی امنیت سیستم‌های احراز هویت مانند رمز عبور، اثر انگشت و شناسایی چهره است.

همچنین، این اپلیکیشن‌ها باید در برابر حملات فیشینگ و دستکاری‌های نرم‌افزاری محافظت شده باشند. تست‌های دوره‌ای به‌روزرسانی‌های امنیتی، یکی دیگر از روش‌های سنجش یکپارچگی نرم‌افزاری است که از طریق بررسی وصله‌های امنیتی و بهینه‌سازی‌های ارائه شده انجام می‌شود.

4. تحلیل تهدیدات و آزمایش‌های شبیه‌سازی شده

یکی از روش‌های پیشرفته برای سنجش ایمنی قفل‌های هوشمند، تحلیل تهدیدات و آزمایش‌های شبیه‌سازی شده است. در این روش، تیم‌های متخصص تلاش می‌کنند تا با شبیه‌سازی حملات واقعی مانند هک کردن از طریق شبکه، حملات بروت فورس (Brute Force) و دستکاری فیزیکی، میزان ضعف‌های امنیتی را شناسایی کنند.

این تحلیل‌ها به کمک ابزارهای تخصصی و تکنیک‌های متنوع، به صورت سناریوهای واقعی اجرا می‌شوند تا سطح ایمنی قفل در برابر تهدیدات مشخص شود. این فرآیند معمولاً با استفاده از متدولوژی‌هایی نظیر OWASP برای شناسایی نقاط ضعف سیستم‌ها و ارائه راه‌حل‌های بهبود امنیت انجام می‌شود. آزمایش‌های شبیه‌سازی شده می‌توانند به شرکت‌های تولیدکننده قفل‌های هوشمند کمک کنند تا محصولات خود را قبل از عرضه تجاری بهینه‌سازی کنند.

5. تست‌های کاربری و بررسی میزان اطمینان و راحتی کاربران

آخرین مرحله در ارزیابی ایمنی قفل‌های هوشمند، تست‌های کاربری و بررسی میزان اطمینان و راحتی کاربران است. این تست‌ها شامل تحلیل تجربه کاربری (UX) و شناسایی مشکلات احتمالی از نظر استفاده روزمره است. عواملی مانند سرعت واکنش قفل، میزان دقت در شناسایی کاربران مجاز، راحتی در نصب و استفاده و قابلیت اطمینان در شرایط اضطراری مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آزمون‌ها اغلب با استفاده از گروه‌های مختلف کاربری انجام می‌شود تا نقاط ضعف احتمالی شناسایی و رفع شوند. بررسی بازخوردهای کاربران و مقایسه با دیگر محصولات مشابه در بازار نیز از جمله روش‌های مهم برای ارزیابی کیفیت و ایمنی نهایی قفل هوشمند است.

جمع‌بندی

در نهایت تصمیم با شماست. قفل هوشمند درست مانند قفل فعلی شما، قابل هک و نفوذ است اما زمانی که قفل هوشمند خود را بادقت بالا انتخاب کنید و سعی نکنید با کم‌کردن کیفیت از قیمت آن بکاهید به طبع با گزینه‌های فوق‌العاده‌ای مواجه می‌شوید که عملکردی بهتر از قفل‌های مکانیکی قدیمی دارند. قفل هوشمند خانه شما را به همان اندازه یا حتی بیشتر از قفل سنتی در برابر مزاحمان ایمن نگه می‌دارد.

بخصوص در بازار ایران حتماً به عرضه محصولات تحت برندهای درجه چند چینی دقت کنید. ممکن است در بسیاری از این قفل‌ها، حتی ساده‌ترین پلتفرم‌های رمزنگاری و ایمن‌سازی مورداستفاده قرار نگرفته باشد. به طبع قفل‌های هوشمند تقلبی سریع‌تر و راحت‌تر هک می‌شوند.